نظریه های اقتصادی و اجتماعی برنامه ریزی آموزشی (فصل سوم)

بطور عمده دو مکتب فکری درباره موضوع برنامه ریزی آموزشی وجود دارد.

1-اولین مکتب پشتیبانی می کند که آموزش و پرورش باید با تقاضای نیروی انسانی در بازار کار سازگار باشد.

2-دومین مکتب بر این نکته تأکید دارد آموزش و پرورش باید مبتنی بر تقاضای اجتماعی باشد.

متخصصان برنامه ریزی آموزشی مبتنی بر نیاز نیروی انسانی هم در روش هایی که بکار می برند با هم متفاوتند.

1-یک گروه از متخصصان تأکید دارند که تابع تقاضا برای آموزش پرورش در بازار مبتنی بر روش میزان بازده باشد.

2-یک گروه بر روش پیش بینی نیروی انسانی که تابع تقاضا برای آموزش و پرورش با نیازمندی های آینده نیروی انسانی که مبتنی بر بهره وری و الگوی رشد اقتصادی و ساختار خصوصیات شغلی است ارتباط تنگاتنگی دارد.

روش های برنامه ریزی آموزشی

1-روش مبتنی برتقاضای اجتماعی تحت سه عامل اصلی است.

الف) جمعیت شناسی

ب)ملاحظات ناشی از بیانیه های مربوط به کارکردهای اجتماعی آموزشی و پرورش

ج)مجموع تقاضاهای شخصی به عنوان تابعی از هزینه های آموزشی، مالی دولت و سطح درآمد خانواده ها.

خلاصه ای ازفصل 3کتاب برنامه ری استراتژیک آموزش

نتایج گرائی :

برای انتخاب و بکارگیری بهینه منابع و راه حل ها ،  برنامه ریزی باید نتیجه گرا باشد.

برای اینکه برنامه ریزی نتیجه گرا باشد ، دو شیوه برنامه ریزی داریم که عبارتند از :

1 – فرض اینکه هدف های موجود سودمند هستند یعنی بخواهیم در برنامه های جاری اصلاحاتی انجام دهیم تا نتایج را بهبود بخشیم و همواره واکنشی است

2 – مشخص کردن آندسته از نتایج آموزشی بپردازیم که در حال حاضر مورد توجه کافی قرار نگرفته اند. پس با تهیه و اجرای برنامه های جدید این نتایج از یاد رفته را عرضه کنیم . این روش همواره آینده نگر و خلاق است یعنی فراکنشی است.

برنامه ریزی استراتژیک یک برنامه ریزی فراکنشی است زیرا نتایج وضعیت موجود را بهبود بخشید و دستیابی به نتایج بهتر را در سه سطح برنامه ریزی ( فرد – سازمان – جامعه ) میسر می کند.

برای سه سطح برنامه ریزی نتایجی مشخص در نظر گرفته شده که عبارتند از :

1 – سطح فراسوی کلان ( نتیجه اش پیامدها )

2 – سطح کلان ( نتیجه اش بروندادها )

3 – سطح خرد ( نتیجه اش محصول )

این سه سطح برنامه ریزی همراه با نتایجشان همواره با هم رابطه دارند و تغییر در هر سطح تأثیر گذار می باشد بر سطح دیگر.

جدول سه نوع نتایج آموزشی ، سطوح و حوزه های برنامه ریزی

سطوح مختلف آموزش و پرورش :

1 – سطح قبل از دبستان  2 – دوره ابتدائي 3 - دوره راهنمائي 4 – دوره دبيرستان 5 – دوره آموزش عالي

عوامل مشترك سطوح آموزش و پرورش :

1 – افراد ذيبفع اجتماعي كه عبارتند از فرد ، جامعه ، سازمان

2 – مقصود يا هدف غائي

3 – يادگيرندگان

4 – هيأت آموزشي

5 – منابع كالبدي و مالي

6 – امور اداري و مديريت

در فرآيند برنامه ريزي استراتژيك ، بيشتر تأكيد بر هدف هاي غائي يا مقصود مي باشد.

برنامه ريزي :

برنامه ريزي استراتژيك در واقع كار تعيين ، هدايت و انتخاب هدف هاي غائي مشترك نظام آموزشي و مسير برنامه هاي درسي و تدريس را هموار و تحقق هدف هاي تعيين شده را ميسر مي سازند.

هدف غائي در برنامه ريزي آموزشي ، آفرينش آينده اي بهتر براي افراد گروه ها و سازمان ها و اجتماع مي باشد. در واقع مشخص مي كند به كجا برويم و براي چه بايد برويم و آيا به مقصود رسيده ايم يا نه . آموزش در تمام سطوح بالا ( 6 سطح شاره شده ) تنها يك تجربه يادگيري نيست.

در يك نظام آموزشي ، مربيان و نهادها آموزشي وظيفه ومسئوليت دارند تا مهارت ها ، دانش ، ارزش هايي كه براي شكل پذيري شهروندان ضروري است در آنان پرورش دهند.

 جهت استفاده بیشتر به ادامه مطلب ویافصل 1کتاب برنامه ریزی استراتژیک آموزش ترجمه خانم مشایخی وبازرگان مراجعه فرمایید

تعیین استراتژی ها

« استراتژی عبارت است از چارچوبی که مجموعه حرکات و اقدامات اصلی را برای دستیابی به اهداف ترسیم کرده و چگونگی منابع را برای به دست آوردن موقعیت های مطلوب و خنثی کردن تهدیدها در حال و آینده بیان می دارد.»

استراتژی (راهبرد) راه های عمده و اصلی رسیدن به هدف هاست.

استراتژی عبارت از خطوط اصلی حرکات و اقداماتی است که نشان دهنده روش دستیابی به هدف هاست.

مثلا"، استراتژی مربوط به هدف ۱، یعنی« افزایش کارآیی درونی و بیرونی» دانشگاه، ممکن است به این صورت ها بیان شوند:

الف) توسعه ی معلومات تخصصی و مهارت های آموزشی

ب) توسعه ی امکانات آموزشی، وسایل کمک آموزشی و حداکثر استفاده از آن ها

ج) بازنگری در برنامه های درسی و شیوه های آموزشی با توجه نیازهای تخصصی

د) بهبود مدیریت و بازنگری در ساختار و تشکیلات آموزش عالی/ دانشگاه

برای مطالعه بیشتر می توان به ادامه مطلب ودیگر مثالهای کتاب برنامه ریزی  آموزش وپرورش دکتر تقی پورظهیردر صفحات ۱۱۲ و ۱۱۳ و جدول مربوط به آن ها مراجعه کرد